2022-11-07

Historia peregrynacji

O. Melchior Królik OSPPE/jasnagora.com

Geneza powstania dzieła Nawiedzenia

Uwięziony w Komańczy ks. Prymas kard. Stefan Wyszyński, przekazując tekst Jasnogórskich Ślubów Narodu prosił, aby księża biskupi wynieśli Cudowny Obraz Matki Bożej Jasnogórskiej na szczyt podczas głównego nabo­żeństwa uroczystości Jubileuszu 300-lecia ogłoszenia Maryi Królową Polski, w dniu 26 sierpnia 1956 roku, ukazując z bliska MATKĘ Jej dzieciom, jak zawsze licznie zgromadzonym na jasnogórskim placu.

Gdy procesja z Cudownym Obrazem doszła do bastionu Trójcy Świętej (przy XIV stacji Drogi krzyżowej), wówczas księża biskupi unieśli wysoko Obraz w kierunku placu, na którym zgromadziła się ponad milionowa rzesza ludu (aż do wiaduktu kolejowego w Alejach NMP, to jest ponad 1,5 km), wówczas gene­rał Zakonu Paulinów o. Alojzy Wrzalik poprosił księży biskupów, aby Obrazem Matki Bożej udzielili ludowi błogosławieństwa. Ludzie wzruszeni płakali, mo­dlili się na głos i nagle zerwał się spontaniczny okrzyk tłumu: „Matko, zejdź do nas!”, „Matko, bądź z nami!”, Matko, kochamy Cię!” itp. Również po zakoń­czeniu nabożeństwa księża biskupi udzielili błogosławieństwa Cudownym Obrazem, a lud ponownie wznosił błagania: „Matko, nie opuszczaj nas!”, „Matko, pozostań z nami!” itd.

Zastanawiano się, jak zrealizować to pragnienie pobożnego ludu. Wiadomo, że oryginału nie da się ruszyć z Jasnej Góry. Matka Boża w swym Cudownym Obrazie musi pozostać w tym miejscu, które sobie wybrała. Zatem – niech bę­dzie kopia! Tak, to chyba jedyny sposób: wierna, doskonała, jak najbardziej zbli­żona do oryginału kopia, poprzez którą niech Matka Boża zejdzie do swojego umiłowanego ludu, wędrując po parafiach Polski. Wszyscy byli w tej idei jed­nomyślni, ale zdawali sobie sprawę, że zrealizowanie jej w tamtych warunkach politycznych (stalinizm i formalne prześladowanie Kościoła) było niewykonal­ne. Trzeba poczekać, aż wyjdzie z więzienia ks. Prymas. On z całą pewnością -jako szczególny czciciel Jasnogórskiej Dziewicy Wspomożycielki – ideę zaakceptuje i nada jej rangę urzędową -jako dzieło Prymasa Polski.

Realizacja idei Nawiedzenia

Po powrocie z więzienia ks. Prymas przybył na Jasną Górę 2 listopada 1956 r. (chciał przybyć 28 października prosto z Komańczy, ale władze prosiły o na­tychmiastowe przybycie do stolicy). Wtedy w Kaplicy Cudownego Obrazu powie­dział: „Ta, przed Obliczem której stoję, była mi przez cały ten czas (uwięzienia) mocą i wytrwaniem, światłem i oparciem, pociechą, nadzieją i pomocą nie­ustanną – prawdziwą Dziewicą Wspomożycielką!”.

Wtedy zapoznano ks. Prymasa z ideą ewentualnego Nawiedzenia. Pochwalił ją i uznał za wspaniałą: „To byłoby przedłużone ramie Dziewicy Wspomożycielki!”.

45. Konferencja Plenarna Episkopatu Polski, obradująca na Jasnej Górze, w dniu 11 IV 1957 r. uchwaliła wprowadzenie dzieła Nawiedzenia – Peregrynacji we wszystkich parafiach naszej Ojczyzny.

W dniu 6 maja 1957 r. ks. Prymas wraz z abp. Antonim Baraniakiem, bp. Michałem Klepaczem i Sekretarzem Episkopatu ks. bp. Zygmuntem Choromańskim, udając się do Rzymu po otrzymanie kapelusza kardynalskiego (wcześniej władze komunistyczne odmówiły wydania paszportu!), zabrał ze so­bą dwie kopie jasnogórskiego Obrazu.

Na specjalnej audiencji Ojciec św. Pius XII z radością przyjął dar od przed­stawicieli „Polski zawsze wiernej” – kopie Cudownego Obrazu MB Jasnogórskiej, a drugą poświęcił i pobłogosławił uroczyście dla peregrynacji po parafiach całej katolickiej Polski. Było to we wtorek 14 maja 1957 roku. „Ojciec Święty, w swej wielkiej dobroci pobłogosławił Obraz, który ma wędrować po Polsce jako widomy znak łączności Polski katolickiej ze Stolicą Świętą przez Maryje Jasnogórską” -mówił ks. Prymas na Jasnej Górze 26 sierpnia 1957 r.

Do powrotu do Polski, Obraz Nawiedzenia przebywał w klasztorze paulińskim w Rzymie przy ul. via dei Barbieri 22a.

W środę 19 czerwca 1957 r. ks. Prymas i towarzyszący mu księża biskupi przywieźli Obraz Nawiedzenia pociągiem na Dworzec Główny w Warszawie. Stąd odkrytym samochodem wieziono go do archikatedry św. Jana. Straż hono­rową przy Obrazie trzymali paulini z klasztoru warszawskiego na czele z przeorem o. Anzelmem Radwańskim.

Rozpoczęcie Nawiedzenia

Obraz Nawiedzenia przewieziono z Warszawy na Jasną Górę na uroczystość odpustową – Matki Bożej Jasnogórskiej – 26 sierpnia 1957 r.

Podczas sumy pontyfikalnej na szczycie jasnogórskim ks. Prymas ogłosił rozpoczęcie peregrynacji:

„Najmilsze Dzieci Boże! Zarówno Wy, jak i my kapłani, stoimy dziś razem przed obliczem naszej Matki, przed wierną kopią Cudownego Obrazu z Kaplicy Jasnogórskiej. Obraz, który przed sobą widzicie, zawiozłem do Rzymu, do Ojca świętego Piusa XII, prosząc go w Watykanie, aby sam go pobłogosławił na piel­grzymkę po Polsce, na wspaniałe Nawiedzenie wszystkich diecezji i parafii. Ojciec Święty w swej wielkiej dobroci pobłogosławił Obraz, który ma wędro­wać po Polsce jako widomy znak łączności Polski katolickiej ze Stolicą Świętą przez Maryję Jasnogórską. Za kilka dni rozpocznie swą pielgrzymkę od archi­katedry warszawskiej św. Jana.

Ludu katolicki! W wasze dłonie oddajemy naszych braci kapłanów, abyście zaczęli z nimi żyć w głębokiej wspólnocie i w nadprzyrodzonej miłości, która ma nas wiązać w Kościele, i we wzajemnym zaufaniu. Jesteśmy przecież związani przez hierarchię z Ojcem Świętym, widzialną Głową Kościoła, a przez niego z Głową Niewidzialną Mistycznego Ciała – Jezusem Chrystusem”.

W dniu 29 sierpnia 1957 roku Obraz Nawiedzenia został przewieziony do Warszawy, gdzie w archikatedrze św. Jana rozpoczęło się uroczyście Nawiedzenie, najpierw w parafiach i kościołach stolicy (do 13 listopada 1957 r.), a potem w parafiach archidiecezji warszawskiej.

Trasa Nawiedzenia

Trasa Nawiedzenia przebiegała następująco (nazwy stolic biskupich): Warszawa, Siedlce, Łomża, Białystok, Olsztyn (Warmia), Gdańsk, Pelplin (cheł­mińska), Gorzów Wlkp., Wrocław, Opole.

Po zakończeniu Nawiedzenia w diecezji opolskiej w dniu 3 kwietnia (Niedziela Palmowa) 1966 r., nastąpiła przerwa w Nawiedzeniu parafii, ponie­waż Episkopat zdecydował, iż uroczystości milenijne (j000-lecia Chrztu Polski) będą obchodzone we wszystkich diecezjach przy Obrazie Nawiedzenia. Prze­wieziono więc Obraz na Jasną Górę. Stamtąd Obraz przewieziono do Gniezna, gdzie w dniu 14 kwietnia 1966 r., a więc w historyczną rocznicę chrztu pierw­szego władcy Polski Mieszka I, odbyły się uroczystości milenijne, a 17 kwietnia – w Poznaniu. Jednym i drugim uroczystościom dość mocno przeszkadzały wła­dze komunistyczne, urządzając „swoje”, państwowe (komunistyczne) uroczy­stości.

Zaczęto ograniczać swobodę przewożenia Obrazu do stolic biskupich. Gdy po centralnych uroczystościach milenijnych w dniu 3 maja na Jasnej Górze prze­wożono Obraz 6 maja do Krakowa, od Olkusza funkcjonariusze milicji obywa­telskiej skierowali samochód z Obrazem na inną trasę (okrężną), aby udaremnić hołd oddawany przez licznie zebranych ludzi na trasie wyznaczonej .

„Aresztowanie” Obrazu Nawiedzenia

Po uroczystościach milenijnych w Lublinie, w dniu 6 VI 1966 r., Obraz był odwożony na Jasną Górę. Samochód prowadził paulin o. Lucjan W. Przekop, a obok niego siedział ks. bp Jan Mazur z Lublina. Po przejechaniu niecałych 20 kilometrów zostali zatrzymani przez funkcjonariuszy MO, wśród których był wyższy oficer i prokurator. Zabrano dowód rejestracyjny i prawo jazdy o. Lucjanowi.

O. Lucjan nie chciał oddać kluczyków i nie chciał dalej prowadzić samochodu, z którego wyrzucono wszystkie kwiaty i okryto go brudną plandeką. Za kierow­nicą usiadł ks. biskup i pilotowani przez MO przyjechali na Jasne Górę.

Księża diecezji warmińskiej przyjechali swoim samochodem na Jasną Górę, aby zabrać Obraz Nawiedzenia na uroczystości milenijne w niedzielę 19 czerwca 1966 r. we Fromborku. Gdy w poniedziałek 20 czerwca wracano z Obrazem, pod Liksajnami (pomiędzy Pasłękiem a Ostródą) samochód został zatrzymany przez funkcjonariuszy MO i silą przez nich przejęty, mimo protestu obecnego ks. Prymasa. Milicjanci przywieźli Obraz pod archikatedrę w Warszawie i tupozostawili. Obraz został umieszczony w zakrystii licem do zakratowanego okna, co doskonale symbolizowało „uwięzienie” Matki Bożej. Ludzie groma­dzili się na modlitwę do „zakratowanej” Matki Bożej. Przeniesiono potem Obraz do prezbiterium i umieszczono w centralnym miejscu.

Ks. Prymas w przemówieniu do ludu Warszawy na Żoliborzu, dokąd wiózł Obraz, mówił z bólem, ale i ze spokojem, do którego nawoływał:
„Jako biskup Warszawy z ubolewaniem patrzyłem na to, co się działo, gdy przez trzy godziny byliśmy trzymani na drodze, a później, w sposób niesłycha­nie niegodny szacunku dla obywateli, eskortowani, chociaż uważaliśmy, że ma­my prawo udać się, dokąd chcemy. Jestem zdania, że tego rodzaju czyny naru­szają przede wszystkim nasze prawa wierzącego Narodu. Godzą one i w nasze prawa religijne, ograniczając prawo do publicznej czci Matki Najświętszej. A ponieważ godzą w Obraz szczególnie czczony, dlatego też niewątpliwie, łączy się to z jakimś świętokradztwem i publiczną zniewagą…” (21 VI 1966 r. w ko­ściele św. Stanisława Kostki na Żoliborzu w Warszawie).

W niedzielę 4 września 1966 r. miało być wznowione Nawiedzenie w para­fiach, poczynając od diecezji katowickiej. Dlatego w piątek 2 września po Obraz Nawiedzenia pojechała do Warszawy delegacja: ks. bp Józef Kurpas, ks. prał. Walter Wrzoł oraz ks. Arnold Szuła, a samochodem (marki „Nysa”) przezna­czonym do wożenia Obrazu – paulin o. Lucjan Władysław Przekop. Podróż przebiegała spokojnie i nic nie wskazywało na to, że będą jakieś przeszkody. Aż tu nagle przy małym skrzyżowaniu w lesie pod Będzinem tuż przed 12 w połu­dnie, zjawiają się samochody milicyjne i zatrzymują wiozących Obraz. Nakazują zawrócić i wieźć Obraz do Częstochowy na Jasną Górę. Nie pomogły żadne argumenty, perswazje i protesty ks. biskupa. To rozkaz wyższej władzy i nie ma dyskusji. A więc przemoc i gwałt! Ponad godzinę trwał opór, ale niestety trzeba było zawrócić i jechać w konwoju pięciu samochodów MO. Gdy przywieziono Obraz na dziedziniec jasnogórski, wyższy oficer MO wezwał przeora o. Teofila Krauze i przekazał decyzję najwyższych władz państwowych: „Obraz ma pozo­stać na Jasnej Córze. W razie niepodporządkowania się temu nakazowi, zostaną powołani do służby wojskowej wszyscy wasi klerycy i będzie zlikwidowany wasz klasztor warszawski!”. O. przeor odpowiedział, że Obraz Nawiedzenia jest własnością Episkopatu i tylko on może decydować o tym, gdzie Obraz będzie przebywał!

Paulini jasnogórscy wnieśli Obraz procesjonalnie do klasztoru, a ks. biskup odprawił przed Cudownym Obrazem Mszę św. wynagradzającą za zniewagę i świętokradztwo, i wysłał telegram do ks. Prymasa, powiadamiając o zaszłym fakcie „aresztowania” Obrazu Nawiedzenia. Zaraz też pojawiły się posterunki milicyjne pilnujące dniem i nocą wyjazdu z Jasnej Góry, sprawdzając bagażniki wyjeżdżających samochodów. To trwało aż 6 lat!

Dalsza trasa Nawiedzenia

Mimo uwięzienia Obrazu postanowiono kontynuować Nawiedzenie, posłu­gując się symbolami: pusta rama, Ewangeliarz i świeca. Tak rozpoczęło się Nawiedzenie w diecezji katowickiej, poczynając od katedry.

A więc trasa bez Obrazu: Katowice, Kraków, Tarnów, Przemyśl, Lubaczów, Lublin.

Entuzjazm i zaangażowanie ludu śląskiego, przeżywającego rozpoczęcie Nawiedzenia w dniu 4 września bez Obrazu, lecz tylko z symbolami, dały do zrozumienia, że Nawiedzenie będzie trwało nadal i to z równie obfitymi owoca­mi duchowymi.

Powrót Obrazu i dalsza peregrynacja Obrazu

Kończyło się Nawiedzenie w diecezji lubelskiej i następną miała być diece­zja sandomierska. Jeden z kapłanów tej diecezji, ks. Józef Wójcik, podjął bardzo śmiałą myśl przywrócenia Obrazu na trasę Nawiedzenia. Udał się z tym zamia­rem do ks. Prymasa, który odpowiedział krótko: „Widzę, księże Józefie, że cię świerzbi!”. Uznał to za aprobatę, a przynajmniej za brak kategorycznego sprze­ciwu. Całą odpowiedzialność wziął na siebie i wtajemniczył tylko jednego ka­płana i siostry zakonne służki z Mariówki, które służyły samochodem.

Aby nie obarczać odpowiedzialnością Jasnej Góry, postanowił po prostu wy­kraść Obraz potajemnie. Akurat dobrze się złożyło, że zlikwidowano wreszcie posterunki MO przy Jasnej Górze i dnia 13 czerwca 1972 r. Obraz został wy­wieziony z Jasnej Góry do Radomia. W wielkiej tajemnicy przechowywano go do rozpoczęcia Nawiedzenia w niedzielę 18 czerwca 1972 r. w Radomiu. W czasie procesji do kościoła Mariackiego kapłani sprytnie włączyli się w nią z Obrazem. Ks. Prymas w tym momencie (pewnie uprzedzony wcześniej) odwrócił się w kie­runku Obrazu i dyskretnie uczynił znak Krzyża św., aprobując „szalony pomysł” ks. J. Wójcika.

W kazaniu ks. Prymas mówił wtedy: „Kościół musi mieć swoją Matkę. Była już na Godach w Kanie. Jakże się cieszymy, że wróciła! Narodowi potrzebna jest MATKA!

Cieszymy się, że Obraz – dar Ojca Świętego – który jest własnością Episko­patu Polski i oddany został pod moją opiekę i odpowiedzialność – będzie waszą radością. Daję go Warn na ten rok, jako własność Episkopatu, abyście posługi­wali się nim na Godach w Kanie diecezji sandomierskiej”.

A więc dalsza trasa Nawiedzenia już z Obrazem: Sandomierz, Kielce, Drohiczyn, Łódź, Włocławek, Płock, Poznań, Gniezno, Częstochowa.

Zakończenie pierwszego etapu Nawiedzenia

W niedzielę 12 października 1980 roku – wraz z zakończeniem Nawiedzenia w diecezji częstochowskiej – został zakończony pierwszy etap Nawiedzenia wszystkich parafii w Polsce.

Obraz z katedry częstochowskiej przyniesiono w uroczystej procesji na szczyt Jasnej Góry, gdzie odprawiono uroczystą Mszę św. koncelebrowaną.

DRUGI ETAP NAWIEDZENIA

Nawiedzenie w stolicy i archidiecezji warszawskiej

Episkopat Polski zdecydował, że drugi etap Nawiedzenia trzeba nieco zmo­dyfikować. Ponieważ w stolicy wyrosło nowe pokolenie (24 lata), które nie przeżyło spotkania z Matką Bożą Wędrująca, ks. Prymas kard. Stefan Wyszyński zdecydował, że Nawiedzenie winno odbyć się nie tylko w Warszawie, ale także w parafiach archidiecezji.

W sobotę 18 X 1980 roku przybyła na Jasną Górę delegacja na czele zks. bp. Zbigniewem Kraszewskim, aby zabrać Obraz Nawiedzenia do Warszawy. Przewiezieniu Obrazu towarzyszło 3 paulinów (w tym kierowca „samochodu kaplicy”). Na trasie zatrzymano się na krótkie nabożeństwo w pierwszej parafii archidiecezji – Lubochni, następnie w Raszynie, potem w kościele na Solcu, skąd procesjonalnie przeniesiono Obraz do kościoła św. Aleksandra, gdzie roz­poczęło się Nawiedzenie w Stolicy.

W międzyczasie, w dniu 20 V 1981 roku przyniesiono Obraz Nawiedzenia do ciężko chorego ks. Prymasa kard. Stefana Wyszyńskiego (na tydzień przed śmiercią), który ucieszył się bardzo z tej „wizyty pożegnalnej” i mówił do swojej najdroższej Dziewicy Wspomożycielki Jasnogórskiej Matki: „Tyle razy przyby­wałem do Ciebie, Matko, na szlak Nawiedzenia. Dzisiaj Ty przychodzisz do mnie. Byłaś zawsze dla mnie największą łaską, światłem, nadzieją i programem mojego życia… Niech ta Wędrówka nadal nie ustaje, a gdy się skończy, niech zacznie się na nowo; abyś stale krążyła po Polsce, dana ku obronie naszego narodu”.

Nawiedzenie biskupich stolic (katedr)

W związku z Jubileuszem 600-lecia Jasnej Góry, Episkopat zdecydował ty­godniowe Nawiedzenie w katedrach wszystkich diecezji w Polsce.

W środę 21 IV 1982 r. delegacja archidiecezji warszawskiej na czele z ks. bp. Zbigniewem Kraszewskim przywiozła Obraz Nawiedzenia na Jasną Górę.

Ustalono taki system, że diecezja, w której odbyło się Nawiedzenie przywie­zie Obraz w środę, a następna diecezja przybywa na Jasną Górę w środę, by po całonocnym czuwaniu zabrać Obraz w czwartek do siebie.

Właśnie w czwartek 22 IV 1982 roku Obraz zabrała delegacja diecezji szcze-cińsko-kamieńskiej. Po Obraz przyjechali wszyscy trzej księża biskupi, spora liczba kapłanów i około 1500 wiernych! To Nawiedzenie trwało do l XII 1982 roku.

Nawiedzenie diecezji

Ponieważ Nawiedzenie świątyń katedralnych spotkało się z ogromnym entu­zjazmem- „przeszło wszelkie oczekiwania”, więc postanowiono ponowić je w ten sposób, że Obraz będzie przebywał przez tydzień na terenie poszczególnych diecezji.

W czwartek 14 IV 1983 roku przywieziono odnowiony i zakonserwowany Obraz Nawiedzenia z Torunia do Warszawy i w parafii św. Zygmunta na Żoliborzu rozpoczęto się tygodniowe Nawiedzenie diecezji według ustalonego harmonogramu – z diecezji do diecezji. To Nawiedzenie zakończyła diecezja częstochowska.

W niedzielę – w uroczystość Chrystusa Króla, 20 XI 1983 roku Obraz został przeniesiony w uroczystej procesji z katedry częstochowskiej na Jasną Górę, gdzie na szczycie odbyto się nabożeństwo na zakończenie Jubileuszu 600-lecia Jasnej Góry i tygodniowego Nawiedzenia wszystkich diecezji w Polsce.

Nawiedzenie parafii w Polsce – drugi etap

W sobotę 22 IX 1984 r. Komisja Maryjna Episkopatu Polski (do której nale­ży 4 paulinów), obradująca w paulińskim klasztorze w Warszawie pod prze­wodnictwem ks. Prymasa kard. Józefa Glempa, zadecydowała przeprowadzenie drugiego etapu Nawiedzenia powszechnego, a więc wszystkich parafii na tere­nie naszej Ojczyzny.

Ustalono datę rozpoczęcia – 3 maja 1985 r., poczynając od Drohiczyna.

Postanowienie Komisji Maryjnej zostało wniesione na 202. Konferencję Plenarną Episkopatu w dniu 21 marca 1985 r. i uchwalone.

Zapowiedziano i ofi­cjalnie ogłoszono drugi etap Nawiedzenia diecezji i parafii specjalnym listem: List Pasterski z okazji uroczystości Królowej Polski o rozpoczęciu Drugiego Nawiedzenia wszystkich parafii w Ojczyźnie 5 maja 1985 roku.

Urzędowa i oficjalna proklamacja drugiego Nawiedzenia miała miejsce pod­czas uroczystości Królowej Polski 3 maja 1985 roku na Jasnej Górze. Nazajutrz – 4 maja o godzinie 9.00 – przeor Jasnej Góry o. Rufin Abramek przekazał Obraz na ręce Administratora Apostolskiego w Drohiczynie ks. bpa Władysława Jędruszuka. Tego samego dnia (4 maja 1985 r.) rozpoczęło się w Drohiczynie drugie Nawiedzenie.

Trasa Nawiedzenia:

1. Drohiczyn (4 V – 16 VI 1985)
2. Siedlce (16 VI 1985 – 9 III 1986)
3. Łomża (6 IV 1986 – 14 IX 1986)
4. Olsztyn /Warmia/ (14 IX 1986 – 6 VIII 1987)
5. Białystok (16 VIII 1987 – 15 XI 1987)
6. Gdańsk (31 I 1988 – 15 V 1988)
7. Pelplin (chełmińska) (15 V 1988 – 8 X 1989)
8. Koszalińsko-Kołobrzeska (8 X 1989 – 9 IX 1990)
9. Szczecińsko-Kamieńska (9 IX 1990 – 1 IX 1991)
10. Zielonogórsko-Gorzowska (1 IX 1991 – 23 VIII 1992)
11. Legnica (23 VIII 1992 – 29 VIII 1993)
12. Wrocław (29 VIII 1993 – 18 XII 1994)
13. Opole (26 XI 1995 – 29 VI 1996)
14. Gliwice (29 VI 1996 – 7 XII 1996)
15. Katowice (7 XII 1996 – 13 XII 1997)
16. Bielsko Biała – Żywiecka (28 I 1998 – 10 X 1998)
17. Kraków (10 X 1998 – 15 IV 2000)
18. Tarnów (15 IV 2000 – 13 X 2001)
19. Rzeszów (13 X 2001 – 24 VIII 2002)
20. Przemyśl (24 VIII 2002 – 20 XII 2004)
21. Zamojsko-Lubaczowska (6 III 2004 – 18 IX 2004)
22. Lublin (18 IX 2004 – 15 X 2005)
23. Radom (22 IV 2006 – 30 VI 2007)
24. Kielce (30 VI 2007 – 13 IX 2008)
25. Sandomierz (13 IX 2008 – 12 IX 2009)
26. Łódź (12 IX 2009 – 11 IX 2010)
27. Kalisz (11 IX 2010 – 29 X 2011)
28. Elbląg (3 III 2012 – 24 VIII 2012)
29. Toruń (26 VIII 2012 – 15 IX 2013)
30. Ełk (21 IX 2013 – 7 VI 2014)
31. Warszawa (14 VI 2014 – 7 VI 2015)
32. Płock (20 VI 2015 – 11 VI 2016)
33. Łowicz (3 IX 2016 – 24 VI 2017)
34. Warszawsko-Praska (2 IX 2017 – 16 VI 2018)
35. Bydgoszcz (1 IX 2018 – 7 IV 2019)
36. Poznań (18 V 2019 – 9 I 2022)
37. Gniezno (23 IV 2022 – 19 II 2023)
38. Włocławek (22 IV 2023 – )
39. Częstochowa (6 IV 2024 – )

Napisz

Kontakt

Wypełnij formularz

Archidiecezja Częstochowska
© 2024 Wszystkie prawa zastrzeżone